بررسی رابطه بین هوش هیجانی و خلاقیت در بین دانش آموزان
این مقاله ورد و آماده پرینت میباشد
این فایل دارای پرسشنامه میباشد
بررسی رابطه بین هوش هیجانی و خلاقیت در بین دانش آموزان
فهرست مطالب
چکیده
مقدمه
فصل اول : کلیات پژوهش
بیان مسئله 2
اهمیت وضرورت موضوع پژوهش 3
اهداف پژوهش 6
فرضیه های تحقیق 7
متغیرها 8
تعاریف نظری وعملیاتی متغیرها 9
الف ) تعاریف نظری 9
ب) تعاریف عملیاتی 11
فصل دوم :پیشینه تحقیق
پیشینه موضوع پژوهش درایران 13
پیشینه موضوع پژوهش در جهان 14
مبانی نظری تحقیق 17
تعریف هیجان 17
تعریف هوش 19
ریشه های تاریخی هوش هیجانی 19
هوش هیجانی وبهره هوشی 23
آموزش هوش هیجانی 26
آیامی توان هوش هیجانی را آموخت وآموزش داد 27
برنامه های آموزشی که مستقیماً درمورد هوش هیجانی می باشند 28
رشد تنظیم هیجانی 30
عوامل موثر در قابلیت هیجانی 31
نقش خود 31
مهارت های قابلیت هیجانی 32
هوش هیجانی در محیط کار 34
هوش هیجانی وتفکر انتقادی 39
تمایز بین احساسات سازنده ومخری 42
استفاده از عواطف برای تعیین اهداف 44
طبقه بندی هیجانی 45
انگیزش وهیجان 46
ترس هیجان 46
دلیل اهمیت عواطف چیست 47
چگونگی شکل گیری هوش هیجانی 48
انواع هوش 51
مدل های هوش هیجانی 54
ویژگیهای آزمون هوش هیجانی 55
آزمونی Eqi
زمینه های تاریخی هوش هیجانی 61
نظریه سالوی 67
هوش هیجانی وهوشبهر بالا 69
خلاقیت چیست 71
تعریف خلاقیت 72
مراحل خلاقیت 75
نظریه های خلاقیت 77
رویکردتداعی گری و رفتار گرایی 78
رویکرد شناختی 79
رویکرد روان کاوی 80
رویکرد انسان گرایی 81
رویکرد روان سنجی 83
ویژگیهای افراد خلاق 84
موانع خلاقیت 86
موانع خلاقیت در مدرسه 86
محیط کلاسی مناسب برای پرورش خلاقیت 88
نقش معلم درپرورش خلاقیت دانش آموزان 90
فصل سوم : روش شناسی تحقیق
مقدمه 93
روش تحقیق 93
جامعه آماری 93
نمونه وروش نمونه گیری 93
ابزار جمع آوری اطلاعات 94
الف: آزمون هوش هیجانی بار-آن (Bar-on)
ب: ـآزمون خلاقیت عابدی 95
روش آزمون خلاقیت عابدی 95
چگونگی اجرای تحقیق 96
شیوه نمره گذاری ابزار اندازه گیری خلاقیت 97
روش آماری 97
روش تجزیه وتحلیل داده ها 97
فصل چهارم : تحلیل یافته های پژوهش
مقدمه : 99
شاخص های آماری مربوط به کل آزمودنی ها 100
نمودار هوش هیجانی 101
نمودار خلاقیت 102
آزمون فرضیه اصلی 104
نمایش گرافیکی همبستگی هوش هیجانی با خلاقیت 105
نتایج آزمون همبستگی 106
آزمون فرضیه های فرعی 107
یافته های مربوط به مقایسه میانگین نمرات هوش هیجانی دختران وپسران 108
یافته های مربوط به مقایسه میانگین نمرات هوش هیجانی رشته های علوم انسانی با ریاضی وتجربی 109
یافته های مربوط به مقایسه میانگین نمرات خلاقیت رشته های علوم انسانی با ریاضی وتجربی 110
یافته های مربوط به میانگین هوش هیجانی دانش آموزان پایه اول با دوم وسوم 111
یافته های مربوط به میانگین خلاقیت دانش آموزان پایه اول با دوم وسوم 112
همبستگی بین خلاقیت وهوش هیجانی دختران( جدول 4-4) 113
همبستگی بین خلاقیت وهوش هیجانی پسران ( جدول 5-4) 113
همبستگی بین خلاقیت وهوش هیجانی دانش آموزان پایه اول دبیرستان (جدول 6-4) 114
همبستگی بین خلاقیت وهوش هیجانی دانش آموزان پایه دوم وسوم ( جدول 7-4) 115
همبستگی بین خلاقیت وهوش هیجانی دانش آموزان گروه تجربی وریاضی ( جدول 8-4) 115
همبستگی بین خلاقیت وهوش هیجانی دانش آموزان گروه علوم انسانی ( جدول 9-4) 116
فصل پنجم : نتیجه گیری
مقدمه 118
پیشنهادات
الف : پیشنهادات مبتی بر فرضیه های بررسی شده 121
ب: پیشنهادات برای تحقیقات بعدی 122
ج: پیشنهادات جانبی 122
محدودیتها 122
منابع فارسی 124
منابع انگلیسی 129
پیوست 130
پرسشنامه هوش هیجانی بار –آن 131
پرسشنامه خلاقیت عابدی 134
مقدمه :
آدمی از همان بدو تولد در یک محیط اجتماعی غوطه ور ا ست که در فرد به همان اندازه موثر است که محیط طبیعی و فیزیکی در دگرگونی تغییر ساختمان وجودی فرد نقش دارد ( کوچک انتظار ، 1383) شاید این نگرش حقیقت دا شته باشد که هدف از تعلیم و تربیت نه ارائه ی چون و چرای مطالب بلکه آموزش نحوه تفکر به افراد است بنابراین بسیار مفید خواهد بود اگر مطالبی از این دست در دروس دا نش آموزان و دانشجویان گنجانده شود والفی (1377)
تمام هیجانهادر اصل تکانه هایی برای عمل کردن هستند برنامه هایی فوری برای حفظ زندگی که تکامل در وجود ما به تدریج به ودیعه گذارده است طبق نظر گلمن[1] (1999)در پژوهشهای جدید نقش هوش هیجانی در دوران کودکی در ارتباط با خلاقیت برقراری ارتباط با والدین در سنین با لاتر در تحصیل انتخاب شغل آشکارا ست خلاقیت نیز فرایندی ا ست که طی آ ن تلا ش برای شکوفاکردن استعدادهای با لقوه صورت می گیرد و لازم ا ست توانایی و انگیزه برای کسب آمادگی و تلاش برای رسیدن به اهداف وجود داشته باشد اگر فردی درک هیجانی خوبی داشته باشد می توانداز تغیرات روحیه و درک احسسا سها بهره ببرد و با چنین درکی برای اداره و کنار آمدن با هیجان استفاده کند ما یر[2] (1999)
ما دانش آموزان را با یک هدف آموزش می دهیم و آ ن موفقیت آنان در زمینه تحصیلی و شغلی ا ست اما معیار و ملاک موفقیت چیست ؟ آیا معیار تنها یک مغزعلمی است ؟در گذشته جواب این سوا ل مثبت بود اما امروزه نظریه های جدیدی ارا ئه شده ا ست که ا ین دیدگاه را چندان مورد قبول قرارنمی دهد
از جمله نظریه هوش گاردنر[3] (1983) نظریه هوش هیجانی بار آن (1998) مایروسالووی (1990) که موفقیت تنها به هوش شناختی صرف بستگی ندارد و هوش شناختی به تنهایی معیار موفقیت فرد نیست و به عا مل دیگری نیز به نام هوش هیجانی بستگی دارد پژوهشگران همچون پیترسون (1998) گلمن (1990) ایوانز (1997) بر این باورند که هوش هیجانی می تواند در دستیابی فرد به موفقیت در عرصه های مختلف تحصیلی و شغلی نقشی به مرا تب مهم تر ازهوش عمومی داشته باشد
چکیده
تحقیق حاضر، به بررسی رابطه بین هوش هیجانی و خلاقیت در بین دانش آموزان دبیرستانهای نظری منطقه 11 تهران می پردازد چون هدف بررسی ارتباط بین دو مفهوم و اصطلاح مهم در روانشناسی یعنی خلاقیت و هوش هیجانی است، یک تحقیق بنیادی محسوب می گردد اما از طرفی از آن جا که می تواند به عنوان راهنما در بخشی از مسائل تربیتی برای معلمان و مربیان و دست‌اندرکاران تعلیم و تربیت باشد، کاربردی نیز به شمار می رود
در این تحقیق از روش نمونه گیری تصادفی استفاده شده است و جنسیت ، پایه تحصیلی و رشته تحصیلی در بین دانش آموزان متوسطه نظری منطقه 11 تهران لحاظ گردیده است برای اجرای آزمون از آزمون هوش هیجانی بار آن (Bar-on)و آزمون خلاقیت عابدی استفاده شده است که توسط دانش آموزان ، پرسشنامه های این دو آزمون تکمیل گردیده است تعداد آزمودنی ها 350 نفر میباشد که با استفاده از pilotوسپس قرار دادن بالاترین انحراف معیار ومیانگین درفرمول تعیین حجم نمونه به دست آمده است
بعد از تجزیه و تحلیل اطلاعات که با استفاده از آمار توصیفی (میانگین- فراوانی و انحراف معیارو ) و آزمون Tو آزمون همبستگی پیرسون در آمار استنباطی صورت گرفته، نتیجه حاصل این بوده است که بین هوش هیجانی و خلاقیت در بین دانش آموزان دبیرستانهای نظری منطقه 11 تهران در سال تحصیلی 85-84 رابطه معنادار وجود داشته است
بین میانگین هوش هیجانی دختران وپسران تفاوت معنا داری وجود دارد ودختران نسبت به پسران از هوش هیجانی بالاتری برخوردارند
بین میانگین خلاقیت دختران وپسران تفاوت معنا داری وجود ندارد
بین میانگین هوش هیجانی در دوگروه دانش آموزان علوم انسانی با علوم تجربی وریاضی تفاوت وجود دارد و دانش آموزان علوم تجربی وریاضی نسبت به رشته انسانی از هوش هیجانی بالاتری برخوردارند
بین میانگین خلاقیت دوگروه دانش آموزان علوم انسانی با تجربی وریاضی تفاوت معناداری وجود دارد ودانش آموزان رشته ریاضی وتجربی نسبت به علوم انسانی از خلاقیت بالاتری برخوردار است
بین میانگین هوش هیجانی وخلاقیت دانش آموزان پایه اول با دوم وسوم تفاوت معنا داری وجود ندارد
کلیدواژه : هوش هیجانی و خلاقیت
بیان مسأ له
هوش هیجانی از سازه هایی ا ست که از طریق تظاهرا ت هیجانی و با درک وا نسجام بخشیدن به هیجا نها جلوه گر می شود به نظر مایر وسا لووی[4] (1993) هوش هیجانی گونه ای هوش اجتماعی ا ست که توانایی برخورد با عواطف در خود و دیگران را در بر می گیرد همچنین آ نان بر این باورند که هوش هیجانی قابلیتی ا ست که تفکر و اقدامات هر فرد را هدایت می کند چنین برداشتی از هوش هیجانی این سوال را پیش می آورد که آیا هوش هیجانی با خلاقیت که یکی از انواع تفکر بوده و رفتاری است که از فرد سر می زند دارای همبستگی است یا خیر ؟
هوش هیجانی به دلیل مزایایی چون ارتقا سطح اعتماد به نفس انعطاف پذیری همدلی همسازی با دیگرا ن و تأ ثیر آ ن بر عملکرد خلاقانه افراد مورد تأ یید ا ست چرنیس[5] (2000) و عاملی سازنده در حیات اجتماعی شخص تلقی می شود لازاروی و فولکمن[6]
ولذا پژوهش حاضر به دنبا ل پاسخگویی به ا ین سوا ل ا ست که آیا در بین دا نش آموزان دوره متوسطه همبستگی بین هوش هیجانی و خلاقیت آنان مشاهده می شود یا نه ؟
اهمیت و ضرورت موضوع پژوهش
از آنجا که توجه به هوش هیجانی و خلاقیت نقش مهمی در تعلیم و تربیت دارد لازم ا ست دست اندرکاران نظام آموزشی توجه به پرورش و رشد و شکوفایی خلاقیت را در نظر دا شته باشند
بایستی به معلمان خاطر نشان ساخت که رفتار خلاق و عوامل درونی و بیرونی مرتبط با آن رفتار را می توان تغییر داد و در بهبود آن تلاش کرد بار آن،(1999)،لذا شناخت خصوصیات افراد خلاق و ویژگیهای شخصیتی آنها امری ضروری است
نلر[7] (1960) یک مانع بر سر راه خلاقیت را نحوه تفکر دانش آموزان درباره خودشان می داند که آنها ارزیابی های منفی از خود داشته ونیز عدم باور دا شتن خود می تواند خلاقیت را پایین بیاورد
گلمن[8] (1995) معتقد است می توانیم با شناسایی پایه های هوش هیجانی و آموزش به افراد، توانایی درک خود، مقاومت و کنترل احسا سات خود را افزایش دهیم و در ابعاد مختلف رشد در بعد شناختی هیجانی اخلاقی و اجتماعی تغییرات زیادی ایجاد کنیم
یکی از کارکردهای اصلی آموزش و پرورش این است که دانش آموزان را نسبت به شخصیت خودشان آگاه سازد دانش آموزان باید از همان سالهای ابتدا یی مدرسه بی همتا بودن خود و دیگران را بطور عمیق و کامل احساس کنند فرد برای رسیدن به خلاقیت و خود شکوفایی نیازمند اعتماد به خود است شخص باید به ارزش فردی خود اطمینان داشته باشد اسبورن (1370)
از جنبه کاربردی اهمیت موضوع پژوهش را باید بطور عمده به نفع نظام آموزشی تفسیر کرد اگرچه در سیستم آموزشی ما کمتر به شناسایی و پرورش خلاقیت توجه شده اما لازم است به شناخت دقیق فرایند های هوش هیجانی و خلاقیت پرداخته شود و عوامل موثر بر آنها بررسی گردد
اهداف پژوهش
هدف اصلی در این تحقیق
بررسی رابطه بین هوش هیجانی و خلاقیت در بین دانش آموزان متوسطه نظری منطقه 11 تهران می باشد
اهداف فرعی
1- بررسی رابطه هوش هیجانی و خلاقیت در بین دانش آموزان دختر و پسر
2- بررسی رابطه هوش هیجانی و خلاقیت در بین دانش آموزان دختر رشته های ریاضی و تجربی وانسانی
3- بررسی رابطه هوش هیجانی و خلاقیت در بین دانش آموزان پسر رشته های ریاضی و تجربی وانسانی
4- بررسی رابطه هوش هیجانی و خلاقیت در بین دانش آموزان دختر سال اول عمومی
5- بررسی رابطه هوش هیجانی و خلاقیت در بین دانش آموزان پسر سال اول عمومی
فرضیه های تحقیق:
الف : فرضیه اصلی
بین هوش هیجانی و خلاقیت در دانش آموزان دوره متوسطه منطقه 11 تهران همبستگی وجود دارد
ب : فرضیه های فرعی
1- بین میانگین هوش هیجانی دختران و پسران تفاوت وجود دارد
2- بین میانگین خلاقیت دختران و پسران تفاوت وجود دارد
3- بین میانگین هوش هیجانی دانش آموزان علوم انسانی با علوم ریاضی و تجربی تفاوت وجود دارد
4- بین میانگین خلاقیت دانش آموزان علوم انسانی با علوم ریاضی و تجربی تفاوت وجود دارد
5- بین میانگین هوش هیجانی دانش آموزان پایه اول با پایه دوم و سوم تفاوت وجود دارد
6- بین میانگین خلاقیت دانش آموزان پایه اول با پایه دوم و سوم تفاوت وجود دارد
روش تحقیق :
دراین تحقیق با توجه به بررسی رابطه هوش هیجانی وخلاقیت دانش آموزان متوسطه ، تحقیق حاضر از نوع همبستگی می باشد واز آنجائی که به توزیع ویژگیهای جامعه آماری نیز می پردازیم تحقیق از نوع توصیفی پیمایشی نیز می باشد
جامعه آماری:
جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانش آموزان دوره متوسطه نظری منطقه 11 تهران که در سال تحصیلی 85-1384 مشغول به تحصیل هستند،وتعداد آنها 3500نفر می باشد ، تشکیل می دهد
نمونه و روش نمونه گیری:
ابتدا بیست پرسشنامه از طریق PILOTبین افراد نمونه توزیع گردید وبالاترین انحراف معیار و میانگین در آن محاسبه شد سپس با استفاده از فرمول محاسبه حجم نمونه تصادفی ساده وبا اطمینان 95% تعداد نمونه مورد نظر 350 نفر محاسبه گردید
ابزار جمع آوری اطلاعات :
دراین تحقیق دو پرسشنامه استاندارد در رابطه با هوش هیجانی بار-آن و خلاقیت عابدی استفاده گردید نمونه ای از پرسشنامه درپیوست تحقیق آمده است
چگونگی اجرای تحقیق :
جمع آوری اطلاعات از طریق کتابخانه ای ، اجرای پرسشنامه ها به صورت میدانی دربین دانش آموزان متوسطه منطقه 11که 350پرسشنامه بود توزیع گردید وپس از پالایش 344 پرسشنامه جمع آوری شده مورد استفاده قرار گرفت
روش آماری :
دراین تحقیق با استفاده از آمار توصیفی نظیر (جداول میانگین ، انحراف معیار ورسم نمودارها ) وآمار پارامتریک ( نظیر آزمون ضریب همبستگی پیرسون ) نتایج مورد نظر تجزیه وتحلیل گردید
روش تجزیه و تحلیل داده ها
به منظور تجزیه و تحلیل داده های پژوهشی از روش آمار توصیفی مانند میانگین –انحراف استاندارد و آمار استنباطی، نظیر آزمون T ، ضریب همبستگی پیرسون با استفاده از نرم افزار spss استفاده گردیده است برای تعیین مشخصه آماری گروهها (دختر و پسر) برحسب متغیرهای جمع آوری شده (جنسیت- پایه تحصیلی –رشته تحصیلی) عمل شده است
تحلیل یافته های پژوهش
مقدمه :
دراین تحقیق پس از طی مراحل و اقدامات اولیه پرسشنامه های مربوطه بین نمونه آماری توزیع وتعداد 344 پرسشنامه قابل استفاده گردید
دراین فصل ابتدا جداول توصیفی نمونه آماری به تفکیک ارائه شده سپس با استفاده از روشهای آماری، میانگین وانحراف معیار هریک از فرضیه ها مورد تجزیه وتحلیل واقع گردید ودرانتها باتوجه به محاسبات انجام شده سطح معنا داری بدست آمد وبا استفاده از نتایج حاصل به بررسی هریک از فرضیه های آماری پرداخته شده است
در این فصل تحلیل دادهها به منظور آزمون فرضیه‌های تحقیق انجام شده است به منظور توصیف دادهها از میانگین و انحراف معیار و رسم نمودار، و به منظور تحلیل استنباطی دادهها از روش آماراستنباطی( آزمون همبستگی و آزمونT مستقل) استفاده شده است
شاخصهای آماری مربوط به کل آزمودنیها در هر یک از دو ویژگی مورد آزمون (هوش هیجانی و خلاقیت) در این تحقیقعبارتند از: